Đền Chợ Củi là di tích lịch sử cấp Quốc gia nổi tiếng với sự linh thiêng, thu hút hàng vạn du khách đến mỗi năm.
Đền nằm dưới chân núi Ngũ Mã, phía Nam sông Lam, không chỉ là nơi thờ cúng dưới, còn là điểm hẹn của văn hóa tâm linh. Kiến trúc của đền Chợ Củi được thiết kế theo hình chữ Tam, bao gồm hạ điện, trung điện và thượng điện, liên kết theo trục thần đạo. Các cung thờ như Thánh Mẫu, Ngũ vị Tôn ông, quan Hoàng Mười, Chầu Mười và Trần Triều được sắp xếp uy nghi.
Người dân thường đến đền Chợ Củi để tham gia lễ hội vào các ngày 3/3, 20/8 và 10/10 Âm lịch hàng năm.
Bia đá khắc chữ nho tại đền Chợ Củi được xem là là một bảo tàng lịch sử, ghi chép về việc xây dựng và tu bổ đền. Theo sách "Văn bia Hà Tĩnh", bia được tạo lập vào sau đời Minh Mạng nhà Nguyễn (sau năm 1831).
Dòng họ Nguyễn Sỹ có truyền thống trông coi đền và đảm nhận trách nhiệm thắp hương hàng ngày. Đồng thủ nhang ông Nguyễn Sỹ Quý là ông Nguyễn Sỹ Hóa, hậu nhân thứ 8 của Nguyễn Văn Tịu, mô tả về công việc trong đền và nhấn mạnh sự quan trọng của người hiểu rõ văn hóa tâm linh.
"Việc trùng tu và tôn tạo đền Chợ Củi bắt đầu từ giai đoạn sau năm 2013, khi gia đình tôi vượt qua khó khăn. Hiện nay, với diện mạo sau trùng tu này, đền không chỉ thu hút du khách, còn có thể phát triển kinh tế xã hội cho địa phương", ông Nguyễn Sỹ Quý phân tích.
Còn theo ông Trần Xuân Bá, nguyên Chủ tịch xã Xuân Hồng, tầm quan trọng của việc duy trì không khí linh thiêng trong đền là rất cần thiết. Ông nhấn mạnh, để giữ gìn sự linh thiêng và truyền thống của đền Chợ Củi, người trông coi phải là người hiểu rõ và tôn trọng tâm linh.
"Chọn lựa thủ nhang và đồng đền cũng là quá trình cần sự đồng thuận, nhất trí của cộng đồng. Những người được chọn phải có sự tin tưởng và ủng hộ từ cộng đồng, đồng thời hiểu rõ trách nhiệm của mình trong việc duy trì không khí linh thiêng của đền Chợ Củi", ông Trần Xuân Bá nói.
Ngoài việc là điểm hành hương tâm linh, đền Chợ Củi cũng thu hút du khách bởi vẻ đẹp thiên nhiên nơi đây. Sự đan xen giữa núi và sông, cùng không khí trong lành tạo nên một không gian thư thái, yên bình.
Sau nhiều lần tu sửa, hiện nay, đền Chợ Củi được trùng tu, tôn tạo khang trang, xứng tầm là điểm đến tâm linh hấp dẫn của du khách thập phương. Nơi đây lưu giữ tín ngưỡng thờ mẫu Tam phủ (Tam toà thánh vị, vạn thế Mẫu nghi) của người Việt được UNESCO công nhận di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, loại hình văn hóa phi vật thể cùng dòng với di tích Phủ Dầy.